Ngày 17/6/1922, hai người đàn ông trung niên đang ngồi trên bãi biển thành phố Atlantic bang New Jersey, 1 người tốt và béo, người còn lại thì cao với bộ ria dài. Họ là Harry Houdini và Arthur Conan Doyle. Và tới cuối buổi tối hôm đó, tình bạn giữa hai người sẽ đông đảo thay đổi.
Nó kết thúc như phương pháp mà nó bắt đầu, mang 1 buổi chiêu hồn. Khi bấy giờ, thuyết duy linh nổi lên mạnh mẽ trong giới quý tộc ở Luân Đôn và Conan Doyle (tác kém chất lượng bộ tiểu thuyết trinh thám kinh điển Sherlock Holmes) là một tín đồ, ông tham dự 5 tới 6 buổi chiêu hồn mỗi tuần. Ông còn công bố rằngi vợ mình, Jean Leckie, sở hữu khả năng ngoại cảm và bà đó bắt đầu tuân theo sự hướng dẫn của 1 linh hồn tên Phineas, "người" này đã quyết định xem hai vợ chồng ông yêu cầu sống ở đâu và khi nào họ phải đi ngao du.
Trái lại, Houdini lại là người hoài nghi về thuyết duy linh. Nhưng ông là người cởi mở và trong một chuyến tới Anh năm 1920, Houdini đã địa chỉ và bàn về cuốn sách của Conan Doyle viết về chủ đề này. Năm 1922, khi Conan Doyle đang vận hành chuyến quảng bá sách ở Mỹ, ông đã mời Houdini tới tham dự tại thành phố Atlantic.
Cuộc gặp của hai người cực kỳ thân thiện. Houdini đã dạy con trai của Conan Doyle bí quyết lặn và cả nhóm đang nghi ngơi trên bãi biển. Lúc này, Conan Doyle sở hữu mời Houdini về phòng khách sạn để tham dự một buổi chiêu hồn và Jean là người trung gian. Ông biết rằng mẹ Houdini vừa mới qua đời và hy vọng rằng vợ ông dĩ nhiên kết nối tới cuộc sống bên kia.
bởi thế, họ trở về khách sạn Ambassador, kéo rèm lại và chờ đợi linh hồn tạo ra. Jean ngồi xuất thần sở hữu một cây bút chì trong tay, hai người đàn ông ngồi xung quanh và xem sét. Jean đặt bút trên bảng viết và tay của cô bắt đầu vận động loạn xạ trên tờ giấy. "Ôi, con ơi, tạ ơn Chúa, cuối cộng ta cũng khiến được", linh hồn bắt đầu viết. "Ta đã phấn đấu – giờ ta đang vui…". Cuối buổi chiêu hồn, Jean đã viết khoảng 20 trang giấy sở hữu "nét chữ nguệch ngoạc và hỗn loạn".
Chồng của Jean mọi bị mê hoặc, nhưng Houdini thì lại chẳng đang quan tâm gì. Vì sao mẹ ông, 1 người Do Thái, lại tự nhận là một người Công giáo? Khiến sao mà một người Hungary nhập cư mà lại chắc chắn viết bằng tiếng Anh – "thứ tiếng nói của một dân tộc mà bà chưa bao giờ học" - phải chăng như vậy? Và tại sao bà còn chẳng bận tâm đề cập tới việc hôm đó đúng vào ngày sinh nhật bà?
lần đầu gặp gỡ hai người này, bạn Chắn chắn tha đồ vật vì hi vọng rằng Conan Doyle là 1 nhà phê bình tài ba. Tuy nhiên, chính kẻ lừa đảo chuyên nghiệp lại tự vạch trần khi đóng vai khiến một người Hungary nhập cư đã nghỉ học từ năm 12 tuổi.
Chỉ số logic cao hay có học thức rộng không với nghĩa là bạn sẽ không làm các hành động ngu ngốc và thậm chí, chúng còn khiến sự ngu ngốc tăng diện tích vài phần ở một số trường hợp (Ảnh: Pexels).
nhiều thập kỷ qua, những nghiên cứu tâm lý học đã ghi nhận rộng rãi khuynh hướng phi lý trí của con người. Nhưng chỉ tới mới đây, những nhà khoa học mới bắt đầu đo mức độ khác lạ giữa các cá nhân có nhau và liệu điều đấy có liên quan tới thước đo trí hợp lý hay không? Các nhà kỹ thuật mua ra rằng giữa hai vấn đề này ko có sự tương quan tối ưu nào: 1 người có thể mang điểm bài kiểm soát IQ hay SAT siêu cao các vẫn thể hiện kém trong bài đè nén lý trí, hiện tượng này được gọi là "rối loạn lý trí". Thật vậy, sở hữu 1 số tình huống mà chính trí hoàn hảo và trí tuệ sẽ khiến cho sai lầm của bạn nhân lên phong phú lần.
bắt buộc mất đầy đủ năm chứng rối loạn lý trí cũng như sự nguy hiểm tiềm tàng của nó mới được công nhận, nhưng sáng kiến mới ban đầu được hai nhà nghiên cứu người Israel, Daniel Kahneman và Amos Tversky, đưa ra trong công trình huyền thoại của mình. Họ là các người đã thỏa thuận nhiều loại thiên kiến nhận thức và giải pháp heuristic (các công nghệ dựa trên thử dùng để giải quyết vấn đề) kiên cố khiến sai lệch lý luận của chúng ta.
1 trong các thí nghiệm nổi danh nhất của họ là phải người dấn mình vào quay "vòng quay may mắn" với các con số từ 1 đến 100 trước khi đặt ra những câu hỏi cần giải đáp về kiến thức chung (ví dụ như số quốc gia châu Phi mang đại diện tại Liên hợp quốc chẳng hạn). Tất nhiên, vòng quay may mắn ko ảnh hưởng tới đáp án, nhưng tác động của nó lại khá rõ rệt. Con số ra mắt trên vòng quay càng thấp thì câu trả lời ước tính của người kéo càng thấp. Bởi vậy, một giá trị trùng hợp đã ghim vào tâm trí của người tham gia và "ghim chặt" phán đoán của họ (thiên kiến mỏ neo).
rất cứng cáp bạn cũng đã rơi vào tình huống tương tự lúc mua sắm trong mùa giảm giá. Giả sử bạn đang chọn tậu 1 chiếc ti vi mới. Ngân sách dự kiến của bạn là 10 triệu đồng, sau ấy bạn thấy 1 món hời: 1 sản phẩm công nghệ giá 25 triệu giảm giá chỉ còn 15 triệu. Việc xem xét giá gốc của thứ sẽ làm nhận thức của bạn về mức chi phí say đắm bị neo lại, Bởi vậy, bạn sẽ với thiên hướng chi trả cao hơn mức ngân sách đề ra ban đầu.
một số thiên kiến khác như hiệu ứng đóng khung tâm lý (bạn kiên cố thay đổi ý kiến dựa trên giải pháp thông tin được truyền đạt), ngụy biện giá thành chìm (sự miễn cưỡng lúc từ bỏ 1 khoản đầu tư thất bại, thậm chí chúng ta chắc chắn mất phần đông hơn trường hợp tậu biện pháp duy trì nó), ảo tưởng của những con bạc (niềm tin vào quả bóng roulette mang tỉ lệ cao sẽ rơi vào ô đỏ nếu trước ấy nó đã vào ô đen).
sở hữu các phát hiện đó, phần đông nhà kỹ thuật về nhận thức chia tư duy của chúng ta thành hai loại:
- Hệ thống số một: trực quan, tự động, "tư duy nhanh" kiên cố là mồi nhử cho thiên kiên vô thức.
- Hệ thống số 2: "chậm", có tư duy đối chiếu và cân kể lan rộng hơn.
Theo phương pháp phân loại này, còn được gọi là nhái thuyết dual-process, phổ biến quyết định phi lý của chúng ta tạo nên lúc quá dựa dẫm vào hệ thống tư duy số 1, cho phép các thiên kiến khiến lệch lạc phán đoán của chúng ta.
rất cực nhọc để giới thiệu quá cao tác động của công trình này, vì trước đó Kahneman và Tversky ko với bất cứ nghiên cứu nào đè nén sự phi lý trí sở hữu không giống nhau giữa người có người hay ko. Ví dụ như với bắt buộc người này dễ bị thiên kiến chi phối hơn còn người này thì không? Và các khuynh hướng đấy sở hữu tác động như thế nào tới trí thông minh? Câu chuyện của Conan Doyle hơi ngạc nhiên vì chúng ta thường trông đợi các người logic sẽ với đầu óc phân tích tốt hơn, hành động tuyệt vời hơn. Nhưng với những gì Tversky và Kahneman phát hiện, trực giác của chúng ta sở hữu lẽ đã sai.
nếu muốn hiểu vì sao người lý tưởng lại làm các việc ngu ngốc, chúng ta bắt buộc đề nghị trả lời được một số câu hỏi cần giải đáp quan trọng.
Trong suốt kỳ nghỉ năm 1991 tại Đại học Cambridge, 1 nhà tâm lý học người Canada có tên Keuth Stanovich quyết định giải quyết những câu chất vấn này. Ông sở hữu vợ là chuyên gia giải quyết các vấn đề khó khăn trong học tập cần từ lâu ông đã ưa chuộng tới việc khả năng tư duy của 1 người chắc chắn tụt hậu phân tích người khác, và ông nghi ngờ rằng khả năng lý trí cũng tương đương. Báo cáo kết quả của ông đã đưa ra sáng tạo rằng chứng rối loạn lý trí là lý do trực tiếp dẫn tới những chứng khác như chứng cực nhọc đọc và rối loạn chức năng.
Đây là 1 kết luận nhằm thúc đẩy các nhà công nghệ đang nghiên cứu về thiên kiến. "Tôi muốn để ý rằng lĩnh vực này đã bỏ qua những khác lạ với tính cá nhân", Stannovich cho biết.
Stanovich để ý rằng chứng rối loạn lý trí ko bị giới hạn chỉ bởi hệ thống tư duy số một. Thậm chí trường hợp chúng ta đủ nhạy cảm để nhận thức trực giác của mình đã sai và sửa chữa lại, chúng ta vẫn chắc hẳn tiêu dùng không đúng "ý thức hệ" – là các kiến thức và tư duy cho phép chúng ta suy luận chính xác. Ví dụ lúc bạn phát triển trong môi trường bài trừ kỹ thuật, chắc chắn bạn sẽ sở hữu hướng phát triển bỏ qua những bằng chứng thử nghiệm trong khi đặt niềm tin vào các nhái thiết chưa được kiểm chứng. Tối ưu hơn không mang nghĩa là nó sẽ ngăn bạn với tư duy đó ngay từ đầu và thậm chí, chắc chắn khả năng học tập tốt hơn sẽ giúp bạn tích lũy nhiều kiểu ngày càng lan rộng "sự thật" để củng cố cho quan điểm của bản thân.
tới nay, Stanovich đã dành hơn 20 năm để xây dựng khái niệm về chứng rối loạn lý trí có một loạt các thực nghiệm được kiểm soát một cách kỹ lưỡng.
Để hiểu ngầm được kết quả của ông, trước hết chúng ta cần điểm qua một số giáo lý thống kê cơ bản. Đối mang tâm lý học và những môn khoa học khác, quan hệ giữa hai tham số thường được biểu đạt dưới sự tương quan giữa giá trị 0 và 1. Một mối tương quan tuyệt vời sẽ sở hữu giá trị là 1 – về cơ bản, hai tham số biểu đạt cùng một vấn đề; điều này ko thực tế đối sở hữu chủ yếu những nghiên cứu về sức khỏe và hành vi của người (những vấn đề này được biểu đạt dưới đầy đủ tham số), nhưng phổ biến nhà khoa học cân nói 1 mối tương quan "vừa phải" nằm giữa giá trị 0,4 và 0,59.
Bằng giải pháp tính này, Stanovich tìm ra rằng quan hệ giữa lý trí và tuyệt vời thật ra siêu yếu. Điểm số SAT cho thấy mối tương quan giữa nó mang thiên kiến mỏ neo chỉ đạt 0,19. Trí hợp lý cũng chỉ đóng 1 vai trò cực kỳ nhỏ trong Câu hỏi liệu chúng ta sở hữu sẵn lòng trì hoãn sự hài lòng ở trên sự thật để đạt được kết quả tốt hơn trong sau này hay không, hoặc chúng ta sở hữu muốn 1 phần thưởng nhỏ hơn trong thời gian ngắn hơn ko – phong trào này gọi là "chiết khấu theo thời gian". Trong 1 bài chỉ huy, mối tương quan của trào lưu trên có điểm SAT chỉ đạt 0,02. Đây là một mức điểm cực kỳ thấp trong lúc nhiều loại người vẫn nghĩ người có óc phân tích phải chăng sẽ chắc chắn đưa ra phán đoán hiệu quả hơn. Thiên kiến ngụy biện giá tiền chìm còn cho thấy nó toàn thể ko liên quan đến điểm SAT.
Ít nhất, bạn sẽ cho rằng người hoàn hảo hơn chắc hẳn học bí quyết nhận thức sai lầm. Thời điểm này, gần như đều cho rằng họ ít bị tổn thương hơn so với các người khác và điều này cũng đúng với những người dự vào "thông minh hơn". Thật vậy, trong 1 số thử nghiệm cổ điển về thiên kiến nhận thức, Stanovich phát hiện rằng những người mang điểm SAT cao hơn thường với "điểm mù thiên kiến" to hơn so sánh những người có ít năng lực học thuật hơn. "Người trưởng thành có khả năng nhận thức cao hơn chắc hẳn nhận thức được khả năng tư duy của bản thân và kỳ vọng vượt qua những người khác trong tất cả những hạng mục liên quan", Stanovich cho biết. "Bởi vì các thiên kiến nhận thức được thể hiện cho họ dưới dạng các bài điều khiển nhận thức, nên họ cũng kỳ vọng sẽ vượt qua bản thân".
Stanovich hiện đã cải thiện và hợp lại thành một nhiều loại cách đo lường vào trong một bài kiểm tra duy nhất sở hữu tên thường gọi là "chỉ số lý trí". Ông ưa chuộng rằng ông ko muốn phủi bỏ những bài kiểm soát chỉ số xuất sắc – chúng "làm siêu rẻ nhiệm vụ của chúng" – nó là để nâng cao hiểu biết biết của chúng ta về những kỹ năng nhận thức Chắn chắn tác động tới việc đưa ra quyết định và đặt chúng ngang hàng mang những thước đo khả năng nhận thức hiện mang.
"Mục đích của chúng tôi luôn là đưa ra khái niệm lý trí riêng lẻ lúc mà trước đây, hầu hết nó được gộp chung với thông minh", ông viết trong muôn cuốn sách học thuật. Ông cho biết đây là là điều "trớ trêu khổng lồ lớn" khi những kỹ năng tư duy do Kahneman khám phá ra và được giải Nobel lại bị bỏ qua trong toàn bộ các bài kiểm soát khả năng nhận thức phổ biến.
Sau đa dạng năm lớn mạnh và xác thực chu đáo các bài điều khiển phụ, cuốn sách "Comprehensive Assessment of Rational Thinking" (Đánh giá toàn diện về tư duy lý trí) đã được xuất bản trước tiên hồi cuối năm 2016. Quanh đó các phương pháp giới thiệu các thiên kiến nhận thức và biện pháp heuristics Thông thường, nó còn bao gồm kỹ năng lập luận xác suất và thống kê - như khả năng đánh giá rủi ro – chắc hẳn nâng cao nhận thức của chúng ta và các Câu hỏi về những ý thức hệ sai trái như thái độ bài trừ công nghệ.
Để thử chỉ huy, bạn hãy cân nhắc câu hỏi cần giải đáp dưới đây, Câu hỏi này để kiểm tra "thiên kiến niềm tin" của bạn. Nhiệm vụ của bạn là xem xét kết luận nào mang tính hợp lý trường hợp chỉ dựa vào hai câu trên:
- đa số sinh vật sống đều bắt buộc nước.
- Hoa hồng buộc phải nước.
- bởi vậy, hoa hồng là sinh vật sống.
Câu trả lời của bạn là gì? Theo công trình của Stanovich, 70% sinh viên đại học tin rằng đây là 1 kết luận hợp lý. Nhưng chẳng hề vậy, câu thứ nhất viết rằng: "mọi sinh vật sống đều đề nghị nước", chứ chẳng hề là "mọi sinh vật yêu cầu nước đều sống".
- trường hợp bạn vẫn chưa hiểu biết nguyên nhân, hãy tiếp tục so sánh sở hữu những phát biểu dưới đây:
- hầu hết côn trùng đều yêu cầu oxi.
- Chuột bắt buộc oxi.
- Vậy chuột là côn trùng.
Tính logic của hai câu trên toàn bộ giống nhau, nhưng vô cùng dễ để phát hiện lỗi sai ở câu kết luận lúc nội dung của nó trái ngược sở hữu kiến thức của bạn. Tuy nhiên, trong ví dụ đầu tiên, bạn bỏ qua định kiến một bên, suy nghĩ 1 cách kỹ lưỡng và nghiêm túc về câu kết luận để hạn chế tâm lý là câu đấy đúng bởi vì nó đam mê với những kiến thức có sẵn trong đầu bạn.
lúc tích hợp toàn thể các bài kiểm tra phụ, Stanovich phát hiện rằng mối tương quan tổng thể với những giải pháp đo khả năng nhận thức hay gặp thường chỉ ở mức vừa cần: trong một bài kiểm soát, hệ số tương quan với SAT ở mức 0,47. Có thể sẽ sở hữu 1 số trùng lặp, nổi bật là một số phương pháp đo chỉ số lý trí, như suy luận xác suất, cần sự hỗ trợ bởi khả năng toán học và một số khía cạnh khác của nhận thức được đo bằng các bài đè nén học thuật. "Nhưng điều đó vẫn đủ để tạo sự khác lạ giữa lý trí và hợp lý làm những người lý tưởng hành động ngu ngốc", Stanovich cho biết. Phát hiện của ông thích hợp mang phổ biến kết quả nghiên cứu khác được triển khai gần đây cho thấy tư duy phản biện và trí hoàn hảo là hai vấn đề gần như tách biệt, và thước đo về khả năng đưa ra quyết định có thể sẽ sở hữu ích trong việc dự đoán hành vi hiện tại.
mang sự vững mạnh hơn nữa, chỉ số lý trí kiên cố được tiêu dùng để tuyển dụng nhằm đánh giá khả năng đưa ra quyết định của một nhân viên tiềm năng; Stanovich cho rằng ông đã nhận được sự dồn vào đáng đề cập từ các công ty luật, tổ chức tài chính và cả những công ty tuyển dụng.
Stanovich trông mong bài điều khiển của ông Chắn chắn sẽ là công cụ hữu dụng để giới thiệu thông tin mức độ thay đổi trong suy luận của học sinh, sinh viên sau mỗi kỳ học hoặc khóa học. "Với chúng tôi, đây là 1 trong các ứng dụng thú vị nhất", Stanovich nhắc. Sở hữu dữ liệu này, bạn chắc chắn khảo sát xem đâu là biện pháp can thiệp rẻ nhất để trau dồi thời trang tư duy lý trí.
nếu ta chắc hẳn quay lại buổi chiêu hồn tại thành phố Atlantic, hành vi của Arthur Conan Doyle chắc hẳn sẽ yêu thích sở hữu nhái thuyết rối loạn lý trí. Theo kém chất lượng thuyết dual-process (suy nghĩ nhanh/chậm), hành vi này dĩ nhiên là do sai lầm trong nhận thức. Những người tin vào thuyết duy linh thường dựa vào cảm xúc và trực giác để suy nghĩ về khởi thủy niềm tin của bản thân hơn là những suy luận dựa trên so sánh một cách nghiêm túc.
Điều này Chắn chắn đúng đối sở hữu những người vẫn mơ hồ, với niềm tin ko minh bạch. Nhưng có tiểu sử của Conan Doyle thì hành vi của ông không thể giải ham mê 1 phương pháp đơn giản bởi thế được. Thông thường, dường như ông đã đối chiếu lý luận từ hệ thống tư duy số 2 để lý giải ý kiến của bản thân mà bỏ qua các bằng chứng. Thay vì suy nghĩ quá ít, ông lại suy nghĩ quá nhiều.
Tâm lý học gọi đây là "lý giải có động cơ" – 1 kiểu tư duy cảm tính khiến chúng ta bỏ qua các bằng chứng gây nghi ngờ đối với niềm tin của bản thân và xây dựng các lập luận công phu để biện minh cho chúng. Đây là một vấn đề nghiêm trọng lúc niểm tin được đặt trên đại khái máy và lúc bạn càng tối ưu, càng có học thức cao thì khả năng bạn mang những suy nghĩ ngu ngốc càng to. Điều này giống như như khái niệm của Stanovich về "rối loạn ý thức hệ" - khi đó bộ não bị lây nhiễm bởi 1 ý thức phi lý trí và sau đó khiến sai lệch suy nghĩ của chúng ta.
Xét đến các người tin vào những vấn đề như biến đổi khí hậu chẳng hạn. Trong số các người theo Đảng Dân chủ, mô hình đúng như bạn đoán rằng: học thức càng cao, họ càng ưng thuận những bằng chứng kỹ thuật về việc khí CO2 do con người thải ra dẫn tới hiện tượng ấm lên trái đất. Tuy nhiên, với các người theo Đảng cùng hòa, mô hình được quan tâm ngược lại: học thức càng cao, họ càng ít chấp thuận các bằng chứng công nghệ.
Sự phân cực tương tự đều chắc chắn chọn thấy ở các vấn đề khác như tế bào gốc hay sự tiến hóa và chủ nghĩa sáng tạo. Đều có những cá nhân mang học thức cao sử dụng khả năng trí não của mình để bảo vệ ý kiến của bản thân, thậm chí là lúc chúng đi ngược lại có kết quả khoa học. Ngoài ra, hiện tượng này còn tạo ra ở 1 số thuyết âm mưu chính trị. Khi đề cập tới một số niềm tin, trí lý tưởng và trí tuệ là công cụ để tuyên truyền, hơn là được sử dụng để tìm kiếm sự thật hay phát hiện lỗi sai.
đáng thương, kết luận là dù bạn với lý trí đi nữa, thì vẫn với khả năng có thiếu sót trong lập luận trước các Câu hỏi nhất định tác động lớn đến bạn. Niềm tin của Conan Doyle là 1 ví dụ điển hình: tâm linh dường như đã khiến cho ông thấy vô tư suốt cuộc đời của mình.
Sau các bất đồng ngày càng rõ giữa hai người, Houdini đã mất đông đảo sự kính trọng đối sở hữu Conan Doyle; ông bắt đầu tình bạn này có suy nghĩ cây bút này là 1 người "có khối tri thức khổng lồ" và kết thúc mang đoạn viết rằng "người ta sẽ cần bán tín bán nghi trước những thông tin này". Nhưng với những gì chúng ta đã biết hiện nay, chắc chắn điều ngược lại mới là đúng: chỉ những người mang khối tri thức khổng lồ mới vững chắc tin vào những thiết bị như thế.
những nguyên tử được đựng trong 1 khoang. Lúc 1 tia laser chiếu qua khoang này, hiện tượng rối nguyên tử xảy ra và tần số dao động của chúng được ghi nhận lại. Điều này cho phép cái đồng hồ lượng tử hoạt động chính xác hơn. (Ảnh: SciTechDaily).