Phơi nhiễm HIV và cách xử lý

Phơi nhiễm HIV do nghề nghiệp của nhân viên y tế là hơi nhiều, song chẳng hề nếu phơi nhiễm nào cũng dẫn tới nhiễm. Đây là rủi ro mà mỗi nhân viên y tế buộc phải đối mặt.

Bác sĩ Nguyễn Tấn Thủ với phần đông năm chuyên dụng cho trong lĩnh vực phòng chống và điều trị HIV cho biết, trên sự thật, phơi nhiễm do nghề nghiệp của nhân viên y tế là hơi nhiều, song chẳng hề giả dụ phơi nhiễm nào cũng dẫn tới nhiễm. Đây được xem là một rủi ro mỗi nhân viên y tế bắt buộc chống chọi với trong suốt thời gian chuyên dụng cho của mình.

ngay bây giờ, phơi nhiễm do nghề nghiệp của nhân viên y tế là tương đối nhiều loại. (Ảnh minh họa: HIV).

Phơi nhiễm với HIV (exposure) được hiểu là tình huống với giao tiếp mang dịch tiết với khả năng mang mầm bệnh HIV. 1 Tình huống được xem là phơi nhiễm với nguy cơ bắt buộc thỏa mãn 2 yếu tố:

• Dịch tiết sở hữu nguy cơ lây nhiễm, được đề cập tới phần đông nhất là máu, dịch âm đạo, tinh dịch và sữa mẹ. Những dịch cơ thể thường thì khác như mồ hôi, nước mắt, nước bọt, nước tiểu… được xem là ko có nguy cơ lây nhiễm.
• có yếu tố ngõ vào: Vết thương hở, đâm xuyên da, tiếp xúc vào niêm mạc (mắt, mũi, miệng, âm đạo, hậu môn…).

Do tính chất lặng lẽ và khó khăn nhận ra của căn bệnh này, rất nhiều tình huống phơi nhiễm với dịch tiết của người không rõ tình trạng huyết thanh kháng HIV đều được xem là “mang khả năng đựng mầm bệnh”. Do đó, các tình huống không thể xác minh nguồn gây phơi nhiễm như bị kim đâm ở nơi công cộng, bạn tình bất chợt... Đều được xem xét như trường hợp giao tiếp sở hữu dịch tiết của người dương tính.

Phơi nhiễm trong cộng đồng tất cả xoay quanh 2 tình huống. Thứ 1 là phơi nhiễm tình dục lúc quan hệ ko sử dụng bao cao su hoặc bao cao su bị vỡ hoặc rách, bị cưỡng dâm. Vật dụng hai là phơi nhiễm qua máu do vết thương đâm yêu cầu kim hoặc những vật sắc nhọn vứt ra những khu vực công cộng và mang dính máu nhận ra được.

Trong lúc ấy, phơi nhiễm do nghề nghiệp ở nhân viên y tế phổ biến hơn nhiều loại. Vượt trội công việc của họ buộc phải tiếp xúc có nhiều kiểu dịch tiết mang nguy cơ hơn (dịch ối, dịch não tủy, mủ, dịch màng phổi, dịch màng bụng). Đồng thời họ lại với tần suất tiếp xúc cao hơn qua các thủ thuật như thăm khám, tiêm chích, truyền dịch, chọc hút, phẫu thuật… cần nguy cơ phơi nhiễm cao hơn.

Theo Cơ quan quản lý bệnh tật Mỹ, ước tính hàng năm ở nước này sở hữu khoảng 380.000 tình huống nhân viên y tế ở những bệnh viện bị kim đâm. Chính là chưa đề cập tới các dạng phơi nhiễm khác và các ca phơi nhiễm ở cơ sở y tế chẳng phải bệnh viện. Tại Việt Nam, các tình huống y bác sĩ đỡ sinh cho thai phụ tới độ nước ối dính ướt cả quần áo, các lần cấp cứu mà máu bệnh nhân bắn khắp người chẳng phải là hiếm gặp. Trong lúc đó xác suất nhân viên y tế sở hữu cơ hội tiếp xúc có bệnh nhân dương tính cao hơn hẳn so sánh mặt bằng dân số chung.

Phơi nhiễm (exposure) là điều kiện buộc phải để dẫn đến nhiễm (infection), dẫu thế chưa yêu cầu là điều kiện đủ. Ví dụ 1 gia đình sở hữu người bị bệnh cúm. Trong sinh hoạt rất nhiều gia đình này đều sẽ rất nhiều có tiếp xúc mang mầm bệnh. Tình huống này được hiểu rõ là họ sở hữu phơi nhiễm với mầm bệnh cúm. Tuy nhiên, chẳng phải số đông thành viên trong gia đình này đều sẽ mắc bệnh cúm, điều này lệ thuộc vào mức độ giao tiếp và sức khỏe vốn có của mỗi người.

Tình huống đấy cũng giống như đối với phơi nhiễm và nhiễm HIV. Các khía cạnh như đường lây, số lượng virus HIV trong dịch tiết tiếp xúc, miễn dịch của bản thân mỗi người đều sẽ ảnh hưởng lên khả năng chuyển từ phơi nhiễm sang nhiễm.

trung ương kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) ước tính, nguy cơ lây nhiễm cho một lần giao tiếp sở hữu nguồn HIV do kim đâm xuyên da vào khoảng 0,3%, dây máu vào vết thương hở hay niêm mạc dao động từ 0,1 đến 0,3%, qua quan hệ tình dục dao động từ 0,1 tới 0,5%. Bởi vậy, sở hữu một lần phơi nhiễm, nguy cơ bị lây nhiễm HIV không lớn. Trường hợp đối chiếu bệnh lây qua máu như viêm gan vô cùng vi B thì chỉ bằng 1/100 và 1/10 đối chiếu viêm gan C.

Phơi nhiễm do nghề nghiệp ở nhân viên y tế phong phú hơn phổ thông.

Điều trị dự phòng sau phơi nhiễm

cùng mang sự lớn mạnh của điều trị kháng virus bằng thuốc ARV, những nhà nghiên cứu đã thành công lúc phát minh và đưa vào phần mềm điều trị dự phòng sau phơi nhiễm (Post - exposure prophylaxis - PEP). Đây là một can thiệp y khoa dựa vào khả năng ức chế virus HIV của thuốc ARV.

Thông tin về lây nhiễm HIV tiên phát chỉ ra rằng nhiễm HIV toàn thân không xảy ra liền mà sở hữu một sự chậm trễ ngắn giữa thời gian phơi nhiễm sở hữu virus và sự ra đời của HIV trong máu. Trong thời gian “cửa sổ cơ hội” này, điều trị ARV Chắn chắn dự phòng nhiễm toàn thân, từ đấy giúp người này hạn chế khỏi tình trạng “nhiễm HIV mạn tính”.

Mô hình thí nghiệm tiến trình gây bệnh trên động vật sở hữu chủng virus SIV, họ hàng của HIV, gây bệnh trên khỉ, chỉ ra rằng, sau khi phơi nhiễm mang HIV, tế bào miễn dịch tại địa điểm vào của HIV bị nhiễm trong vòng 24 giờ đầu. Tế bào bị nhiễm vận động tới vùng hạch kế cận trong hơn 24-48 giờ tiếp theo. Trong 5 ngày, HIV chắc chắn phát hiện thấy trong máu.

vì vậy, nếu tiêu dùng ARV sớm sau phơi nhiễm kiên cố dự phòng nhiễm trùng toàn thân bằng bí quyết ngăn cản sự nhân lên của HIV trong một vài tế bào bị nhiễm ban đầu. Sau khi duy trì ARV trong cơ thể trong 4 tuần, các tế bào bị nhiễm ban đầu sẽ bị cơ thể đào thải do cơ chế miễn dịch tế bào, kéo theo đó là sự thải trừ gần như HIV ra khỏi cơ thể.

1 nghiên cứu bệnh chứng vào năm 1997 cho thấy hiệu quả điều trị PEP giúp làm cho giảm nguy cơ lây nhiễm 81% trường hợp dùng thuốc Zidovudine. Sau ấy, điều trị PEP dần được cải tiến nhằm nâng cao hiệu quả. WHO đang hướng dẫn tiêu dùng phác đồ 2 thuốc hoặc 3 thuốc, từ đó nâng tỷ lệ thành công lên đến 95-99%. Hiệu quả của điều trị sẽ tối đa trong vài giờ đầu sau khi phơi nhiễm, giảm dần theo thời gian và được cho là không sở hữu hiệu quả sau mốc 72 giờ tính từ khi phơi nhiễm.

quá trình xử lý sau phơi nhiễm, điều trị PEP bao gồm:

Bước 1: Xử lý vết thương tại chỗ

• Đối mang tổn thương da dẫn đến chảy máu: Xối ngay vết thương dưới vòi nước chảy. Để vết thương tự chảy máu trong 1 thời gian ngắn mà ko nặn bóp. Rửa kỹ bằng xà phòng và nước sạch, sau đấy sát trùng bằng những dung dịch sát khuẩn (Dakin, Javel 1/10, hoặc cồn 700) trong thời gian ít nhất 5 phút.
• ví như phơi nhiễm qua niêm mạc mắt: Rửa mắt bằng nước cất hoặc nước muối NaCl 0,9% liên tục trong 5 phút.
• Phơi nhiễm qua miệng, mũi: Rửa, nhỏ mũi bằng nước chứa hoặc dung dịch NaCl 0,9 %. Xúc miệng bằng dung dịch NaCl 0,9 % phong phú lần.

Bước 2: Báo cáo người phụ trách và làm biên bản. Đánh mạnh nêu rõ ngày giờ, hoàn cảnh xảy ra, mô tả thông tin vết thương, mức độ nguy cơ của phơi nhiễm.

Bước 3: giới thiệu thông tin nguy cơ phơi nhiễm theo mức độ nông sâu của tổn thương và thể tích giao tiếp.

Bước 4: chấp thuận tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm. Thường thì nhân viên y tế sẽ tư vấn cho các người bị phơi nhiễm yêu cầu dấn mình vào xét nghiệm HIV. Trong tình huống người này đã biết về tình trạng nhiễm, nên thu thập thông tin liên quan tới điều trị ARV của họ.

Bước 5: thừa nhận tình trạng HIV của người bị phơi nhiễm bằng xét nghiệm.

Bước 6: hỗ trợ cho người bị phơi nhiễm về nguy cơ nhiễm bệnh, điều trị dự phòng sau phơi nhiễm, thuốc và tác dụng phụ, quá trình theo dõi….

Bước 7: Điều trị dự phòng bằng thuốc ARV liên tục trong 4 tuần. Toàn thể những nếu phơi nhiễm có nguy cơ buộc phải được chỉ định điều trị ARV càng sớm càng rẻ, từ 2-6 giờ tính từ khi phơi nhiễm và không quá 72 giờ. Song song với việc mô tả tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm và người bị phơi nhiễm, tùy nếu, bác sĩ chắc tiếp tục điều trị cho đủ 4 tuần hay ngưng điều trị ARV tuỳ nếu.

Thuốc ARV.

Bước 8: theo dấu bằng xét nghiệm đè nén sau một tháng, 3 tháng và 6 tháng. Trên bình diện cùng đồng, khi có phơi nhiễm, yêu cầu nhanh chóng triển khai xử trí vết thương tại chỗ (nếu có) theo hướng dẫn trong bước 1. Tiếp đó cần lập tức tiếp cận với cơ sở y tế sở hữu chuyên khoa nhiễm HIV (như bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh thành, khoa tham vấn hỗ trợ cùng đồng). Nếu khai thác được thông tin từ nguồn gây phơi nhiễm, yêu cầu quan tâm tới phác đồ điều trị ARV của họ. Các bước còn lại của quy trình sẽ do nhân viên y tế tại cơ sở hỗ trợ.

các khía cạnh ảnh hưởng lên hiệu quả của điều trị PEP bao gồm:

• Sự chậm trễ tiếp cận có ARV. Theo khuyến cáo của WHO, liều ARV lần đầu tiên buộc phải được tiêu dùng càng sớm càng phải chăng, trong vòng vài giờ đầu, chắc chắn trước cả lúc mang kết quả xét nghiệm sàng lọc HIV theo thủ tục. Càng chậm tiếp cận ARV, hiệu quả dự phòng càng giảm.
• Sự kháng thuốc ARV của nguồn gây phơi nhiễm, Vậy nên, phác đồ điều trị PEP tốt nhất cần được điều chỉnh cho phù hợp có phác đồ mà bệnh nhân đang sử dụng (khuyến cáo là tiêu dùng thuốc khác với thuốc bệnh nhân đang dùng). Phác đồ ưu tiên cũng được thay đổi cho phù hợp mang tỷ lệ kháng thuốc ARV lưu hành trong dân số. Ở Việt Nam, tỷ lệ kháng thuốc phác đồ 1 vẫn còn tốt, Bởi vậy, phác đồ ưu tiên vẫn chính là phác đồ 1 cho những tình huống ko rõ phác đồ ARV của nguồn gây phơi nhiễm.
• Sự tuân thủ của người bị phơi nhiễm: buộc phải tuân thủ ARV trong suốt 4 tuần điều trị cũng như quy trình theo dõi sau điều trị.

Lưu ý:

• Điều trị dự phòng sau phơi nhiễm chỉ phải sử dụng trong các tình huống tai nạn bất ngờ, chứ không hề là 1 bí quyết dự phòng lâu dài.
• lúc phơi nhiễm xảy ra, tâm lý thoải mái là một chi tiết cần phải có. Tâm lý thoải mái giúp cơ thể đạt được ý muốn hiệu quả hơn có thuốc, giảm thiểu ảnh hưởng và tác dụng phụ của thuốc ARV lên đời sống và sinh hoạt.

Thực tế, vô cùng hiếm lúc ghi nhận có giả dụ nào chuyển đảo huyết thanh từ âm tính sang dương tính sau khoản thời gian điều trị PEP. Mặc dù hiệu quả bảo vệ ko phải là 100%, song các chuyên gia trong lãnh vực này khẳng định đây là mũi nhọn trọng yếu trong công cuộc đẩy lùi dịch HIV.

Theo khuyến cáo, việc quản lý phơi nhiễm trong cùng đồng đề cập chung đó là quản lý hành vi nguy cơ của bản thân mỗi người. Còn quản lý phơi nhiễm trong lĩnh vực y tế được gộp chung thành các bước trong quy trình phòng ngừa phổ quát. Trong ấy tiêu chí đó là xem đa số dịch tiết đều là dịch tiết nguy cơ và mang thái độ cẩn thận trong tiếp xúc. bắt buộc dùng hàng rào bảo vệ: kính, áo phòng hộ, mặt nạ y tế, găng tay. Vệ sinh tay trước và sau khi thao tác. Thực hành tiêm an toàn. Kiểm soát môi trường máu và dịch cơ thể qua công đoạn vệ sinh phòng ốc, dọn dẹp và xử trí khi với máu, dịch gây nhiễm. Xử trí những vật sắc nhọn như đầu kim, dao kéo...