Từ khi HIV xuất hiện lần đầu vào năm 1920, cho đến nay chúng ta vẫn chưa tìm được phương pháp trị bệnh hiệu quả đối với loại vi rút này.
HIV đã luôn là một hung thần đối với các ai mắc phải nó. Trước năm 1996, người được chẩn đoán nhiễm HIV gần như đã ký sẵn bản án tử. Ngày nay, các nhà khoa học đã đa số thành tựu trong việc tạo ra các liệu pháp chữa trị tổng hợp, từ đó giúp làm chậm sự phát tác bệnh lý và giúp tuổi thọ bệnh nhân kéo dài hơn.
Tới giờ chúng ta vẫn chưa có một cách điều trị nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV.
Thế nhưng, thật sự đến giờ chúng ta vẫn chưa có một phương pháp chữa trị nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV khỏi cơ thể một khi chúng đã xâm nhập thành công. Tại sao lại như thế? Bí mật nào gây sự lì lợm đáng sợ của HIV trong suốt gần 100 năm, mặc cho sự tiến triển như vũ bão của y học?
Chiến lược cực kỳ tinh ranh của vi rút
ADN của HIV sẽ được sử dụng tại chính tế bào chủ để tổng hợp các thành phần của vi rút.
HIV gây ra AIDS bằng cách chọn kí sinh, sau đó phá hủy một loại tế bào bạch cầu rất quan trọng của thân thể là tế bào lympho T.
Đây là tế bào đóng vai trò nhận diện các tác nhân ngoại lai hiểm nguy, và đưa ra đáp ứng miễn dịch phù hợp. Việc chúng bị hủy hoại dần tại HIV khiến cho cơ thể mất đi nguy cơ tự bảo vệ với những loại vi khuẩn và vi rút khác. Sau cùng người bệnh sẽ chết do nhiễm các nhóm bệnh thời cơ mà vốn dĩ chẳng mấy nguy hại ở người thường.
HIV thuộc nhóm retrovirus, có nghĩa ARN của chúng được phiên mã ngược thành ADN và tích hợp vào gene của tế bào chủ. Sau đó, ADN của HIV sẽ được sử dụng bởi điển hình tế bào chủ để tổng hợp các thành phần của vi rút. Cuối cùng, tế bào chủ bị phá vỡ để các vi rút mới tạo thành được phóng thích, chu trình lây lan lại tiếp tục.
Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin truyền của HIV, tuy nhiên không phát tác ngay.
Với một người nhiễm HIV không được điều trị thì trung bình có tới một tỷ tế bào T bị HIV giết chết mỗi ngày, với thời kỳ trung bình từ khi tế bào bị nhiễm cho đến khi chết là từ 1-2 ngày.
Tuy nhiên không chỉ đơn giản có vậy...
Trường hợp HIV chỉ xâm nhiễm và phá hủy tế bào T, thì chúng ta đơn giản chỉ cần tìm biện pháp phát hiện những tế bào có dấu hiệu bệnh và tiêu diệt chúng trước khi vi rút kịp phát tán.
Tuy nhiên khá tiếc, điều này là không khả năng - hoặc chưa khả năng. Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin truyền của HIV, nhưng không phát tác ngay. ADN của virus trong chúng - gọi là provirus - tồn tại ở trạng thái "im lặng", không tạo thêm bất cứ ARN hay vi rút mới nào. Chính vì thế, dấu hiệu của các tế bào T bị bệnh này không có gì khác so với tế bào thông thường.
Tế bào T có provirus vẫn hoàn toàn bình thường cho tới khi HIV "thức giấc".
Các thuốc kháng retrovirus tình trạng được điều trị gắn bó đúng có khả năng ngăn sự lây nhiễm HIV sang các tế bào mới. Thế nhưng chúng không thể nhận thấy và hệ quả đến các tế bào căn bệnh tiềm ẩn. Người bệnh khi được áp dụng các loại thuốc này có thể ngăn chặn quá trình bắt nguồn AIDS và có một cuộc sống bình thường. Nhưng, họ sẽ phải duy trì việc sử dụng thuốc, bởi thực tế họ vẫn nhiễm HIV dạng ẩn.
Trường hợp việc chữa bệnh bị gián đoạn thì virus HIV chắc chắn sẽ thức giấc, và nhóm bệnh sẽ tiến triển trở lại như trước thời điểm được dùng thuốc.
Một điểm đặc biệt khiến cho HIV có thể tồn tại trong thời kỳ rất dài, đó là do những tế bào T còn có chức năng "nhớ". Sau khi phân chia ra để đối phó với tác nhân tạo nên nhóm bệnh mới, thì luôn có một lượng tế bào T có thể ghi nhớ thông tin mầm nhóm bệnh được lưu giữ. Nhờ vậy mà khi cơ thể bị nhiễm lại tác nhân đó, các tế bào "nhớ" sẽ hoạt động ngay lập tức nhằm dập tắt mối đe dọa.
Một điểm nhất là khiến cho HIV có thể tồn ở trong thời kỳ khá dài, đó là do những tế bào T còn có chức năng "nhớ".
Các tế bào "nhớ" có thể tồn ở hàng chục năm trong cơ thể, nhưng khổ nỗi những tế bào chứa provirus cũng thế. Do hoạt động không khác gì tế bào T thường, chúng vẫn tham gia vào hệ thống miễn dịch và cũng được lưu trữ. Rồi khi vô tình một mầm căn bệnh cũ nào đó tấn công, những tế bào này nhanh chóng nhân bản, vô tình làm tăng luôn lượng gen HIV trong cơ thể.
Tới lúc vi rút thức giấc thì số lượng của chúng đã được sinh sôi một phương pháp hoàn hảo, đủ để bệnh phát tác mạnh sẽ rồi.
Và các tia sáng phía cuối con đường
Cho đến nay, chúng ta mới ghi nhận một người được coi là đã điều trị khỏi HIV là Timothy Ray Brown.
Bí ẩn về "bệnh nhân Berlin" - người bệnh HIV đầu tiên trong lịch sử được điều trị khỏi sắp được giải mã
Thực ra, ông được trị bệnh một bệnh lý khác là ung thư bạch cầu (leukemia) bằng cách hủy đi những tế bào miễn dịch của chính mình, và sau đó được ghép tủy xương từ một người hiến tặng có gen kháng HIV tự nhiên. Hơn 8 năm sau, ông đã được ghi nhận là không có sự mọc trở lại của vi rút HIV.
Người bệnh Timothy Ray Brown.
Đây có thể được xem như một "tia sáng" trong công cuộc trị bệnh HIV, thế nhưng thực ra phương pháp chữa bệnh trên vẫn đầy may rủi và chưa khả năng áp dụng đại trà.
Một số nỗ lực chữa trị tương tự sau đó tại những bệnh nhân khác đã thất bại. Một số người hoặc đã tử vong, hoặc đã tái phát HIV trở lại. Đồng thời, cần lưu ý việc không phát hiện cho rằng HIV dù qua thời kỳ dài vẫn không đồng nghĩa cơ thể đã hoàn toàn sạch căn bệnh, do khả năng tồn tại ẩn của loại virus này.
Dẫu vậy, nếu của Brown vẫn đáng được đánh giá là một bước chuyển mới trong công cuộc phòng chống HIV. Và với sự ra đời ngày càng đa số những liệu pháp tân tiến hơn trong y học, chúng ta có quyền hy vọng rồi đại dịch HIV/AIDS sẽ được nhân loại chung tay đẩy lùi.
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét